Komen wethouders door het veranderende politieke en maatschappelijke klimaat steeds vaker te val? Om welke redenen vertrekken wethouders vanwege een politieke vertrouwensbreuk? Komen wethouders vaker ten val door factoren waarvoor zij zelf verantwoordelijk zijn, zoals bestuursstijl en integriteit? Wat zijn de probleemgemeenten voor wethouders? Wie antwoord zoekt op deze en alle andere vragen over wethouders, kan terecht in het boek Valkuilen voor wethouders.

Het tussentijds vertrek en de politieke valpartijen van wethouders over vier raads- en collegeperioden (2002-2006, 2006-2010, 2010-2014 en 2014-2018) vormt de basis voor het boek Valkuilen voor wethouders. Het boek behandelt in veertien hoofdstukken de lotgevallen van wethouders waarbij elk hoofdstuk wordt afgesloten met conclusies, bevindingen voor verder onderzoek en lessen voor wethouders:

1. Een overzicht van de meest spraakmakende valpartijen van wethouders: onder meer met de val van de Amsterdamse wethouder Rob Oudkerk (2004) vanwege zijn bezigheden in privétijd, de keuze van de Tilburgse wethouder Hugo Backx (2009) om zijn verantwoordelijkheid te nemen voor de bouw van een theater, het gedwongen vertrek van de Roermondse wethouder Jos van Rey (2012) en het opstappen van de Rotterdamse wethouder Pex Langenberg (2018) vanwege de mislukte uitvoering van de Hoekse Lijn.
2. Minder en meer wethouders. Een overzicht van het aantal wethouders, zowel met cijfers over de ontwikkeling van het gemiddeld aantal wethouders per gemeente als een overzicht welke partijen in de periode 2002-2018 de meeste wethouders mochten leveren.
3. Het vertrek van wethouders. Hoe vaak en volgens welk patroon vertrokken wethouders tussentijds vanwege een politieke vertrouwensbreuk of om andere redenen? In dit hoofdstuk het overzicht van de valfactoren voor wethouders en de analyse van het vroegtijdig vertrek van wethouders over vier collegeperioden. Tevens een overzicht of wethouders van de ene politieke partij vaker en sneller ten val komen dan van de andere politieke partij. In dit hoofdstuk ook een overzicht van de hoeveelheid vrouwelijke colleges en of vrouwelijke wethouders vaker onderuit gaan op een politieke vertrouwensbreuk dan mannelijke collega’s. En een analyse en overzicht van hoeveel wethouders er door de collegevorming niet meer terugkeren en hoeveel nieuwelingen na de formatie aan de slag gaan.
4. Dualisme en bestuurscultuur. Welke lessen zijn er voor wethouders te trekken uit de valpartijen over het dualisme, de vertrouwensregel (werking van de motie van wantrouwen en de motie van ontslag) en de bestuurlijke omgangsvormen (bestuurscultuur) valt in dit hoofdstuk te lezen.
5. Coalitiebreuken en verstoorde verhoudingen. Hoe vaak vallen wethouders op verstoorde verhoudingen en welke gemeenten zijn vaker getroffen door een coalitiebreuk plus een overzicht van coalitiebreuken in grote en kleine gemeenten. Wanneer je wilt weten welke combinatie van landelijke en lokale partijen het meest coalitiebestendig is, biedt dit hoofdstuk de cijfers. Met verder ook een overzicht van welke coalities als eerste en als laatste ten val kwamen, na de start en in het zicht van de nieuwe raadsverkiezingen. Bovendien in dit hoofdstuk een overzicht over de valpartijen van coalities vanwege de zondagsrust.
6. De bestuursstijl van de wethouder biedt een overzicht van valpartijen van wethouders en daarmee lessen over hoe wethouders op hun stijl van besturen ten val kunnen komen en welke fouten daarbij zijn gemaakt.
7. De wethouder en zijn project geeft een overzicht van wethouders die ten val kwamen op falende projectverantwoordelijkheid. Het gaat dan over valpartijen die te maken hebben met de realisatie van nieuwbouwwijken en centrumplannen, theater en schouwburg, infrastructuur en OV-verbindingen, zorg en opvang, scholen en multifunctionele gebouwen, sportparken en zwembaden, de nieuwbouw van een gemeentehuis, plannen voor het buitengebied en begraafplaatsen.
8. Integriteit van de wethouder geeft een overzicht van het aantal integriteitskwesties met politieke valpartijen in de jaren 2002-2018 en laat zien op welke punten wethouders in 109 situaties de fout ingingen.
9. Wethouders onderwerp van onderzoek bespreekt de wijze waarop het gedrag van wethouders is onderzocht, door Rekenkamers, door externe en interne onderzoeken, door justitie en biedt ook een overzicht van integriteitsonderzoeken.
10. Wethouder in de regio. Vallen wethouders vaak op regionale of gedecentraliseerde taken? Dit hoofdstuk geeft antwoord. Bovendien in dit hoofdstuk een overzicht van hoe vaak en waar wethouders hun tanden stuk beten op het vraagstuk van gemeentelijke herindeling en fusie.
11. De ambtelijke ondersteuning van de wethouder geeft aan waarom wethouders er verstandig aan doen bij de uitvoering van hun werkzaamheden te vertrouwen op hun ambtenaren en hoe de wethouder er voor kan zorgen dat de ambtelijke ondersteuning doet wat de wethouder wenst.
12. Probleemgemeenten. Zestien jaar analyse van valpartijen van wethouders geeft een overzicht van welke gemeenten als probleemgemeenten voor wethouders kunnen worden benoemd. De top-10 van bestuurlijke probleemgemeenten voor wethouders over de periode 2002-2018 staat in dit hoofdstuk.
13. Nieuwe kansen voor de wethouder. Een wethouder wordt voor vier jaar benoemd, maar een groot aantal wethouders kiest tijdens het wethouderschap voor een andere functie. Welke functie biedt voor wethouders de beste kans om vanuit het wethouderschap met succes te solliciteren? Hoe vaak stappen wethouders over naar een andere politieke of zakelijke functie? Het staat allemaal in dit hoofdstuk.
14. De toekomst van het wethouderschap. In het slothoofdstuk worden de verklaringen van de valpartijen van wethouders gegeven en er wordt een analyse geschetst van wat er nodig is voor het selecteren van wethouders en de begeleiding van wethouders tijdens het wethouderschap. Zoals in alle hoofdstukken bevat dit hoofdstuk ook een overzicht van de belangrijkste lessen voor de wethouder.

Voor wie valkuilen voor wethouders wil lezen, kan het boek in de boekhandel kopen of bestellen bij Boomuitgevers: www.boombestuurskunde.nl.

Lijst gevallen en vertrokken wethouders

In aanvulling op het boek Valkuilen voor wethouders publiceert De Collegetafel de onderliggende lijst van gevallen en tussentijds vertrokken wethouders. Wie wil weten in welke gemeenten in de periode 2002-2018 wethouders vroegtijdig vertrokken of ten val kwamen en wat daarvoor de reden was: zie de lijst van gevallen en tussentijds vertrokken wethouders over de periode 2002-2006, 2006-2010, 2010-2014 en 2014-2018.