Het rood licht voor herbenoeming van burgemeester Sicko Heldoorn in Assen roept twijfels op over de rol van de gemeenteraad. Maakt de raad of moeten de burgers uitmaken of hun burgemeester kan blijven?

De burgemeester van Assen, Sicko Heldoorn, krijgt geen herbenoeming. Waarom weten alleen de gemeenteraadsleden van Assen. De bevolking kan er slechts naar raden, want de gemeenteraad is gehouden aan de geheimhoudingsregel.

De inwoners van Assen moeten het daarom doen met de mededeling van de raad: ‘De gemeenteraad heeft donderdagavond 11 april 2013 in beslotenheid het besluit genomen om burgemeester K.S. Heldoorn niet voor te dragen voor een nieuwe termijn als burgemeester van Assen.’

Kritiek

burgemeester Sicko HeldoornHeldoorn is niet de eerste burgemeester die door de gemeenteraad niet goed genoeg is bevonden voor herbenoeming. Vorig jaar nog gingen burgemeester Arie Noordergraaf in Soest en burgemeester Ineke van der Wel in Rijswijk ten onder. Beide burgemeesters kregen in de herbenoemingsprocedure niet het vertrouwen van de gemeenteraad voor een tweede, respectievelijk derde zittingsperiode. Het verschil met Assen: in Soest en Rijswijk was er vooraf al de nodige kritiek op het functioneren van de burgemeester. Het was in Soest en Rijswijk dus geen donderslag bij heldere hemel dat een nieuwe periode er voor de burgemeester niet in zat. Maar ook in Soest en Rijswijk geldt net als in Assen dat de geheimhoudingsregel een echte publieke verantwoording over het oordeel van de gemeenteraad verhindert.

Geheimhoudingsregel

Die geheimhoudingsregel heeft als belangrijkste functie te voorkomen dat de namen van personen over straat rollen. Wanneer de gemeenteraad een nieuwe burgemeester moet uitkiezen, heeft deze regel een nuttige functie. Sollicitanten die de eindstreep niet halen komen, of die tweede worden in de procedure, komen door deze regel met hun naam niet in de publiciteit. Hoe nadelig dat kan zijn wanneer dat toch gebeurt, ondervond Annemarie Jorritsma. De burgemeester van Almere had de voorkeur van de vertrouwenscommissie om Job Cohen op te volgen als burgemeester in Amsterdam, maar de raad gaf uiteindelijk de voorkeur aan Eberhard van der Laan. Het uitlekken van haar sollicitatie ondermijnde de positie van Jorritsma als burgemeester in Almere. Er werd daardoor enige tijd getwijfeld aan haar inzet en betrokkenheid voor Almere.

Burgers

In benoemingsprocedures is de geheimhoudingsregel nog te verdedigen, maar de kwestie-Assen-Heldoorn toont aan dat de geheimhoudingsregel in herbenoemingsprocedures averechts uitpakt. Natuurlijk gaat het ook dan over personen maar in dit geval over een persoon, de burgemeester die er al zit. Burgers hebben recht om te weten waarom hun gemeenteraad hun burgemeester naar huis stuurt. Door de geheimhoudingsregel wordt slechts de uitkomst bekend gemaakt maar komt de onderliggende motivatie niet op tafel. Dit schaadt de positie van de gemeenteraad en van het openbaar bestuur. Want met welk recht kan een gemeenteraad verdedigen dat de eigen burgers geen recht hebben om te weten waarom hun burgemeester ongeschikt is, zeker als er voor die tijd geen kritiek op zijn functioneren was?

We hebben het dan nog even niet over het probleem dat een gemeenteraad nauwelijks kan beoordelen wat en hoe een burgemeester het werk voor zijn stad doet. Hoe en waar een burgemeester lobbyt? Wat en hoe de burgemeester de belangen van de gemeente in politie- en veiligheidsregio behartigt? De meeste gemeenteraden kunnen nauwelijks of niet beoordelen of een burgemeester dat deel van het werk goed doet.

Verantwoording

Een gemeenteraad die de moed heeft om een burgemeester af te serveren voor herbenoeming, is daarom meer dan verplicht aan zijn burgers daarover verantwoording af te leggen.

Het feit dat dit in Assen niet is gebeurd, wekt twijfels of de gemeenteraad de enige is die moet beslissen over herbenoeming. Zouden wethouders en ambtenaren dan niet ook wat te zeggen mogen hebben? Maar vooral moet de vraag gesteld worden waarom burgers geen oordeel mogen geven of de burgemeester, die ooit door de raad is uitgekozen, uiteindelijk hun burgemeester is geworden?